Lái xe là công việc nặng nhọc, dù cơ bắp không vận động nhiều nhưng mắt và một số giác quan luôn trong tư thế tập trung cao độ. Theo thời gian, năng lượng cung cấp cho não dần bị cạn. Cơ thể đòi hỏi nghỉ ngơi và hiện tượng ngủ gật xuất hiện. Bên cạnh đó, cơ thể ở tư thế ngồi cố định, rung, ồn, xóc trên xe cũng dễ làm lái xe mệt mỏi, vì thế cũng phát sinh cảm giác thèm ngủ.
Ngủ gật thường có biểu hiện dẫn đến thiếu tập trung, cơ thể rơi vào trạng thái vô thức. Mắt lim dim trong giây lát, rồi bất chợt tỉnh lại. Cơ cổ thả lỏng, đầu gục xuống giống như tư thế cúi gằm mặt.
Cơ thể rơi vào trạng thái vô thức, tài xế mất đi khả năng điều khiển xe, chạy không ổn định, lấn làn. Lái xe không kịp phản xạ để tránh tình huống nguy hiểm khi tới gần chướng ngại vật hoặc phương tiện giao thông khác. Chính bởi thế ngủ gật là một trong những nguyên nhân gây ra những tai nạn nghiêm trọng.
Biện pháp chống ngủ gật
Ngủ đủ và sâu giấc trước khi lái
Trao đổi với VnExpress.net ngày 8/11, theo bác sĩ Bùi Quang Huy, chủ nhiệm Khoa tâm thần, Bệnh viện 103: “Cách tốt nhất để chống ngủ gật là ngủ đủ”. Người lớn cần giấc ngủ sâu trong khoảng thời gian từ 7 tiếng mỗi ngày. Nếu thiếu một trong hai yếu tố trên, có thể coi là thiếu ngủ.
Không chạy xe liên tục quá 4 tiếng
 |
| Lái xe trong trạng thái buồn ngủ rất nguy hiểm. |
Khi mệt mỏi tự bản thân cơ thể sẽ đòi hỏi được nghỉ ngơi. Sau 2 tiếng chạy xe liên tục, tài xế nên dừng và xuống xe, vận động cơ thể chừng 10-15 phút lấy lại sự tỉnh táo, rồi mới tiếp tục lái. Một tài liệu thần kinh của Mỹ khuyến cáo, không nên lái xe liên tục trong 4 tiếng. Vì khi đó não bộ đã làm việc quá sức, cơ thể không còn khả năng tập trung. Bởi thế lái xe đường dài, đặc biệt là xe tải cần phải có ít nhất hai người thay phiên nhau lái.
Trong tình huống lái xe một mình, các chuyên gia khuyến cáo khi cảm thấy buồn ngủ, tài xế nên tình cách dừng xe, ngủ để lại sức.
Đặt điều hòa ở chế độ lấy gió ngoài
Nếu chỉ đặt điều hòa ở chế độ sử dụng gió trong, mật độ oxy trong xe giảm dần, người ngồi trong ca-bin thiếu dưỡng khí. Cơ thể sẽ phản ứng bằng cách hạn chế hoạt động đến mức tối thiểu, một trong những biểu hiện đó là ngủ gật. Vì thế để duy trì sự tập trung và tỉnh táo khi lái xe, cơ thể phải cung cấp đủ oxy và dinh dưỡng cho não bộ. Hạ thấp kính lấy khí trời vào xe hoặc đặt điều hòa ở chế độ lấy gió ngoài nhằm làm tươi không khí trong ca-bin.
Tránh sử dụng các loại thuốc an thần, rượu, bia
Trước kia, một số quốc gia từng cho phép lưu hành thuốc chống buồn ngủ dùng cho lái xe đường dài. Tuy nhiên, đây là loại dược phẩm gây nghiện, ảnh hưởng xấu tới sức khỏe người sử dụng nên đã bị cấm. Rượu, bia là những chất kích thích gây ức chế thần kinh trung ương, người uống rượu thường không đủ tỉnh táo. Vì vậy, cần triệt để không uống rượu bia trước khi lái xe.
Uống trà hoặc cà phê
Vốn là loại thức uống mang lại sự tỉnh táo khi làm việc, cà phê và trà cũng là một giải pháp chông ngủ gật hữu hiệu. Tuy nhiên, sử dụng liên tục trong hành trình dài có thể làm cơ thể mệt mỏi quá mức, dù không ngủ gật nhưng lái xe vẫn không thể tập trung dẫn đến tai nạn.
Có khá nhiều kinh nghiệm được dân lái xe chia sẻ kinh nghiệm có tác dụng lấy lại sự tỉnh táo khi ngồi sau vô-lăng. Ăn quả chua hoặc ớt, rửa mặt, ngâm chân trong nước lạnh, nhai kẹo cao su...Đây là những biện pháp đơn giản giúp duy trì và lấy lại khả năng tập trung. Nhưng đó chỉ là phương án tạm thời, chưa giải quyết được triệt để vấn đề thiếu ngủ. Cơn buồn ngủ sẽ nhanh chóng trở lại.
Một số hãng sản xuất xe và phụ kiện đã có nhiều giải pháp công nghệ nhằm ngăn chặn như kính chống buồn ngủ, tai nghe chống ngủ gật.. Công dụng của chúng thường là cảnh báo tài xế khi họ có những biểu hiện ngủ gật, vì không phải lúc nào lài xe cũng tự nhận ra. Tuy nhiên điều đó không có nghĩa rằng khi sử dụng các loại thiết bị này bạn sẽ không buồn ngủ.
Thế Hoàng